| |
|
Hoofdstuk 20
Subtropische
depressies |
|
|
|
Lagedrukgebieden zijn er in soorten en
maten. De depressies van de gematigde
breedten zijn ons het meest vertrouwd. Ze
drukken met de bijbehorende fronten in alle
seizoenen een belangrijk stempel op het weer
in Nederland en België. Deze
lagedrukgebieden hebben een doorsnede
van enkele duizenden kilometers. Ze liggen
doorgaans in het polaire front, dat koudere,
van de noordelijke oceaan afkomstige lucht
scheidt van warmere lucht uit de subtropen. van enkele duizenden kilometers. Ze liggen
doorgaans in het polaire front, dat koudere,
van de noordelijke oceaan afkomstige lucht
scheidt van warmere lucht uit de subtropen. |
| Dichter bij de evenaar komt een heel ander
type lagedrukgebied voor: de tropische
depressie. Ze vormen zich boven warm
oceaanwater met een temperatuur van 27
graden of hoger. Als zo'n tropische
depressie vergezeld gaat van veel wind, heet
ze tropische storm (vanaf windkracht 8) of
tropische cycloon (vanaf windkracht 12).
Vooral de tropische cyclonen, met hun
orkaanwinden, overvloedige regenval en
overstromingen in kustgebieden, dragen bij
aan de bekendheid van deze depressievariant,
ook buiten de gebieden waar ze optreden.
Kenmerkend voor de tropische cyclonen is
vooral het wolkenloze oog dat van boven af
zichtbaar is, omgeven door een muur van
buien. De doorsnede van tropische cyclonen
is van de orde 500 kilometer; ze zijn dus
kleiner dan 'gewone' depressies. |
| |
 |
|
Foto-1 |
|
|
 |
|
Foto-2 |
|
|
 |
|
Foto-3 |
|
|
 |
|
Foto-4 |
|
| |
1. Een naamloze subtropische storm boven de
Stille Oceaan, ongeveer 900 kilometer ten
westen van de Amerikaanse westkust.
Datum: 1
november 2006. Instrument: MODIS. Satelliet:
Terra. Bron: NASA/MODIS Rapid Response
Team/GSFC |
2. Subtropische storm Nicole, nadat deze was
overgegaan in een 'gewone' depressie.
Datum:
12 oktober 2004. Instrument: SeaWiFS.
Satelliet: OrbView-2. Bron: SeaWiFS-project, NASA/GSFC en Orbimage.
|
3. Subtropische storm Ana op 20 april 2003.
Ana zou zich twee dagen later ontwikkelen
tot een tropische storm, de enige in een
aprilmaand sinds
150 jaar hurricane-registraties. Instrument: SeaWiFS. Satelliet:
OrbView-2. Bron: SeaWiFS-project, NASA/GSFC
en Orbimage. |
4. Subtropische depressie boven de Zwarte
Zee tijdens een periode van overvloedige
regenval in Roemenië en Bulgarijë.
Datum: 27
september 2005. Instrument: MODIS. Satelliet:
Aqua.
Bron: NASA/MODIS Rapid Response
System/GSFC |
| |
| Subtropische depressies |
| |
De grens tussen depressies van gematigde
breedten en tropische depressies blijkt niet
altijd scherp te trekken. Er zijn
lagedrukgebieden die kenmerken vertonen van
zowel 'gewone' depressies als van hun
tropische evenknie. Men noemt ze
subtropische depressies; als de wind
aantrekt
tot kracht 8 of meer 'promoveren' ze tot
subtropische storm. Windsnelheden van
orkaankracht zijn
bij subtropische stormen
tot nog toe niet waargenomen.Subtropische
depressies en subtropische stormen hebben
een 'oog' en gaan net als tropische cyclonen
zonder fronten door het
leven.
Het windveld
van een subtropische storm is wat breder dan
bij tropische cyclonen en bevindt zich
verder van het centrum. De subtropische
depressies kunnen zich voordoen tussen de
evenaar en ongeveer 50 graden
noorderbreedte, dus zowel in de strook waar
de tropische cyclonen
zich ophouden als in het zuidelijk deel van
de gordel van westenwinden, waar de
depressies van de gematigde breedten hun
werkterrein hebben.
Ze ontlenen hun energie deels aan
temperatuurverschillen in de dampkring,
zoals de 'gewone' depressies, deels aan de
energie die vrijkomt bij de ontwikkeling van
onweersbuien boven warm oceaanwater, de
drijvende kracht achter tropische cyclonen.
Soms vormen subtropische depressies
zich om tot een tropische cycloon. Omgekeerd
kan ook een tropische cycloon 'terugvallen'
naar een subtropische storm. |
| Nicole en Ana |
| |
| Subtropische stormen uit eerdere seizoenen
kregen wel een naam. Zo vormde zich Nicole
(figuur 2) op 10 oktober 2004 ten westen van
Bermuda, een gebied dat onder toezicht staat
van het Amerikaanse National Hurricane
Center. Een dag later was de depressie door
een noordoostelijke koers boven kouder water
terecht gekomen en overgegaan in een
'normale' depressie van de gematigde
breedten. Het beeld van figuur 2 werd nog
weer een dag later gemaakt. Nicole was de
eerste subtropische storm met een naam die
er niet in slaagde de status van tropische
storm
te verkrijgen. |
| |
| Een andere subtropische depressie, Ana,
maakte die overstap wel. Figuur 3 toont Ana
nog als subtropische storm op 20 april 2003;
twee dagen later had ze zich omgevormd tot
tropische storm. Daarmee was het de enige
tropische storm in april sinds het begin van
de registraties, ongeveer 150 jaar geleden.
Wel was er de subtropische aprilstorm #1 in
1992, het jaar van de orkaan Andrew die de
meeste schade bracht na Katrina uit 2005.
Destijds deden de subtropische stormen nog
niet mee met de procedures van naamgeving;
dat is pas sinds 2002 het geval. Hoewel
storm optrad in het gebied waar
orkaanbewaking van kracht is, kreeg hij toch
geen naam, omdat de regels voor de
naamgeving van tropische en subtropische
depressies dat toen nog niet toelieten. |
| |
| SeaWiFS |
| |
De beelden van figuur 2 en 3 zijn afkomstig
van de Sea-viewing Wide Field-of-view Sensor
(SeaWiFS) op de satelliet OrbView-2. Nicole
(figuur 2)
trad op in de herfst en dat is op het
satellietbeeld ook te zien. Vooral in het
boven de Grote Meren gelegen Canada zijn de oranje-bruine herfsttinten duidelijk
waarneembaar. Meer naar het zuiden toe
krijgen in de Verenigde Staten groene tinten
geleidelijk de overhand. Ana (figuur 3)
verscheen in het voorjaar op een moment dat
het groen in Canada nog niet, zoals in de
zomer, de kleur van het landschap bepaalt.
Onder in beeld is de ondiepe oceaan met
koraalriffen bij de Bahama's, Cuba en de
Florida Keys. De atmosfeer is zichtbaar als
een dunne blauwe rand rechts rond de
aardbol. |
| |
| Andere locaties |
| |
| Subtropische depressies doen zich niet allen
voor aan weerszijden van het Amerikaanse
continent. Ook boven de Indische Oceaan bij
de westkust van India worden ze wel
gesignaleerd.
Mogelijk vallen de storingen
met een wolkenloos oog in het
Middellandse-Zeegebied eveneens onder de
noemer subtropische depressie. Figuur 4
geeft een voorbeeld van een dergelijk geval
boven de Zwarte Zee voor de kust van
Roemenië.
Dat land werd in de zomer en het najaar van
2005 langdurig geteisterd door zware
regenval en overstromingen. De laatste
periode met zware
regenval in Roemenië en Bulgarije trad
volgens het Dartmouth Flood Observatory op van 21 september tot 9 oktober. In die periode vormden zich nog steeds actieve buien in die omgeving.
Boven het warme water van de Zwarte Zee, - ruim 20 graden, organiseerden ze zich op 27 september tot een subtropische depressie met oog. |
| |
|
Bron:
Kees Floor - Het weer op satellietbeelden |
|
|
|
|
