| |
|
Hoofdstuk 29 -
Zonsverduistering op
satellietbeelden |
|
|
| Tijdens
zonsverduisteringen
kijken miljoenen
mensen naar boven om
niets van het
spektakel te missen.
Satellieten houden
daarentegen
onverstoorbaar het
aardoppervlak in
beeld en vangen zo
soms een glimp op
van de schaduw van
de maan. |
| |
 |
|
Foto-1 |
|
|
 |
|
Foto-2 |
|
|
|
|
1. Totale zonsverduistering boven de
Atlantische Oceaan, 26 februari
1998. Copyright © 1998 EUMETSAT. |
|
2. Totale zonsverduistering boven
het zuidelijk deel van de Indische
Oceaan,
4 december 2002. Copyright © 2002
EUMETSAT. |
| |
 |
|
Foto-3 |
|
|
|
| |
3: Gedeeltelijke zonsverduistering
boven Nood-Amerika, 25 december
2000.
Bron: SeaWiFS Project, NASA/Goddard
Space Flight Center en ORBIMAGE. |
4:
Zonsverduistering van 11 augustus
1999 boven Europa (boven)
en van 21 juni 2001 boven de
zuidelijke Atlantische Oceaan en
Afrika
(rechts, boven VIS, onder IR).
Copyright © 1999, 2001 EUMETSAT. |
| |
| METEOSAT |
| |
Op de meeste (weer)satellieten bevindt zich
een instrument dat gereflecteerd zonlicht
registreert. Uit die metingen worden
vervolgens
satellietbeelden gedestilleerd
die
vergelijkbaar zijn met beelden van een
gewone camera. De sensoren van de
satellieten zijn
zo afgeregeld dat ze bij de normaliter te
verwachten hoeveelheid zonlicht een optimaal
beeld leveren.
In gebieden waarop
de maan zijn schaduw
werpt, wijkt de hoeveelheid zonlicht af.
Op de klassieke zichtbaarlichtbeelden van
bijvoorbeeld de Europese weersatelliet
METEOSAT leidt dat tot een donkere plek op
de plaats waar de maanschaduw zich bevindt.
In de archieven van EUMETSAT, de organisatie
die de METEOSAT-satellieten in de lucht
houdt, zijn enkele zichtbaarlichtbeelden met
voorbeelden te vinden.
De zwart-witafbeeldingen bij dit artikel
tonen de totale zonsverduisteringen van 26
februari 1998 boven de Atlantische Oceaan
(figuur 1) en van 4 december 2002 boven het
zuidelijk
deel van de Indische Oceaan (figuur
2). Daarnaast zijn er METEOSAT-beelden
beschikbaar van de zonsverduistering van 11
augustus 1999 boven Europa en van die
van 21 juni 2001 boven de zuidelijke
Atlantische Oceaan en Afrika. |
 |
|
Foto-5 |
|
|
 |
|
Foto-6 |
|
|
| 5:
Totale zonsverduistering boven de
Atlantische Oceaan, 26 februari
1998.
Copyright © 1998 NASA/GOES. |
| 6:
Zonsverduistering van 11 augustus
1999 boven Europa. Bron: eaWiFS
Project, NASA/Goddard Space Flight Center en ORBIMAGE. |
| |
| SeaWiFS |
| |
| De zonsverduistering van 11 augustus 1999
werd ook vastgelegd door de Sea-viewing Wide
Field-of-view Sensor (SeaWiFS) op de
Amerikaanse satelliet Seastsar (Orbview-2). De veronderstellingen over de beschikbare
hoeveelheid licht waar decomputerprogramma's van uitgaan bij het construeren van de beelden,
voldeden niet voor onder andere Turkije en
Griekenland
(figuur 3, rechtsonder). Daardoor is het
gebied waar de zon verduisterd was,
duidelijk terug te vinden. Het gekleurde
beeld van de Grote Meren in de Verenigde
Staten en Canada (figuur 4) is eveneens
afkomstig van de SeaWiFS. |
| |
| MODIS |
| |
Het tintverschil is nog duidelijker terug te
vinden op figuur 5. Dit beeld is
samengesteld uit gegevens van twee
opeenvolgende omlopen
van de Amerikaanse satelliet Terra. Voor de
zonsverduistering begint, zijn de tinten die
de Moderate Resolution Imaging
Spectroradiometer (MODIS) laat
zien als
gebruikelijk (rechter strook). De tinten op
het tijdens de zonsverduistering afgetaste
linkerdeel van het samengestelde beeld zijn
aanzienlijk donkerder. |
| |
De Terra leverde ook het beeld van de totale
zonsverduistering van 23 november 2003 boven
Antarctica (figuur 6). Door de lage
zonnestand is de schaduw van de maan een
langgerekte ellips geworden. De vorm is te
vergelijken met de lichtvlek die een zaklamp
op de muur werp als het licht scheef op de
muur invalt. De ondergrond van sneeuw en ijs
is gelijkmatig; daardoor is het onderscheid
tussen de slagschaduw en de bijschaduw
erg markant. |
| |
De meest recente beelden bij dit artikel
zijn eveneens afkomstig van de Terra. Ze
hebben betrekking op de ringvormige
zonsverduistering van
3 oktober 2005 en
tonen het moment dat de schaduwzone de grens
tussen Niger en Tsjaad passeert (figuur 7).
De oze-rood-bruine tinten van de woestijn
bij normale belichting (vergelijk figuur 8)
zijn nu omgeslagen in een diep oranje.
Het
wachten is nu op de satellietbeelden van de
zonsverduistering van 29 maart. |
| |
 |
|
Foto-7 |
|
& |
 |
|
Foto-8 |
|
|
|
|
7: Gedeeltelijke zonsverduistering boven
Noord-Amerika, 25 december 2000.
Satelliet: Terra. Instrument: MODIS. Bron: NASA/GSFC MODIS |
|
8:
Totale zonsverduistering boven de
Atlantische Oceaan, 26 februari
1998.Copyright © 1998 NASA/GOES. |
| |
| |
| Totale zonsverduistering boven de
Atlantische Oceaan, 26 februari
1998.
Copyright © 1998 NASA/GOES. |
| |
 |
|
Foto-9 |
|
|
 |
|
Foto-10 |
|
| |
9: Niger en Tsjaad tijdens de
ringvormige zonsverduistering van 3
oktober 2005. Vergelijk de tinten
met die onder normale omstandigheden
(figuur 8). Satelliet: Terra.
Instrument: MODIS. Bron: NASA/GSFC
MODIS |
8. Hetzelfde gebied als op figuur 7,
maar nu onder normale
omstandigheden. Datum: 28 september
2005. Satelliet: Terra. Instrument:
MODIS.
Bron: NASA/GSFC MODIS Land apid Response Team. |
| |
| Bron:
Kees Floor - Het weer op satellietbeelden |
|
|
|
|
