|
Gevoelstemperatuur
(Windchill)
|
|
|
In de wind kan het een stuk kouder aanvoelen dan uit de wind. Dit verschijnsel staat ook wel bekend als "windchill". Hoe kouder het is en hoe harder het waait des te kouder voelt het aan.
We kunnen het warmteverlies uitdrukken in een gevoelswaarde van de temperatuur, gevoelstemperatuur genoemd. Het verschil tussen de gemeten luchttemperatuur en de gevoelstemperatuur is een maat voor extra warmteverlies.
Er bestaan verschillende berekeningsmethoden, zoals die van Siple en Passel ontwikkeld uit experimenten in 1939 tijdens een poolexpeditie en van Steadman uit 1971 die zijn methode baseerde op de hoeveelheid kleding die nodig was om mensen te beschermen tegen de kou.
De tabel maakt gebruik van een recent in Canada ontwikkelde formule, die inmiddels ook in de Verenigde Staten,
het Verenigd Koninkrijk en IJsland wordt gehanteerd. Deze wetenschappelijk onderbouwde methode (Joint Action Group on Weather Indices) is gebaseerd op het warmtetransport
van het lichaam naar de huid.
De zogenaamde JAG/TI index staat dichter bij de menselijke ervaring van warmteverlies dan andere methodes.
| Windsnelheid |
Temperatuur |
| km/u |
m/s |
Bft |
10 |
5 |
0 |
-5 |
-10 |
-15 |
-20 |
-25 |
-30 |
| 5 |
1.4 |
1 |
10 |
4 |
- 2 |
- 7 |
- 13 |
- 19 |
- 24 |
- 30 |
- 36 |
| 10 |
2.8 |
2 |
9 |
3 |
- 3 |
- 9 |
- 15 |
- 21 |
- 24 |
- 33 |
- 39 |
| 15 |
4.2 |
3 |
8 |
2 |
- 4 |
- 11 |
- 17 |
- 23 |
- 27 |
- 35 |
- 41 |
| 20 |
5.6 |
4 |
7 |
1 |
- 5 |
- 12 |
- 18 |
- 24 |
- 29 |
- 37 |
- 43 |
| 25 |
7.0 |
4 |
7 |
0 |
- 6 |
- 12 |
- 19 |
- 25 |
- 31 |
- 38 |
- 45 |
| 30 |
8.3 |
5 |
7 |
0 |
- 6 |
- 13 |
- 20 |
- 26 |
- 32 |
- 39 |
- 46 |
| 35 |
9.7 |
5 |
6 |
0 |
- 7 |
- 14 |
- 20 |
- 27 |
- 33 |
- 40 |
- 47 |
| 40 |
11.1 |
6 |
6 |
- 1 |
- 7 |
- 14 |
- 21 |
- 27 |
- 33 |
- 41 |
- 47 |
| 45 |
12.5 |
6 |
6 |
- 1 |
- 8 |
- 15 |
- 21 |
- 28 |
- 34 |
- 42 |
- 48 |
| 50 |
13.9 |
7 |
5 |
- 1 |
- 8 |
- 15 |
- 22 |
- 29 |
- 35 |
- 42 |
- 49 |
| 55 |
15.3 |
7 |
5 |
- 2 |
- 8 |
- 15 |
- 22 |
- 29 |
- 36 |
- 43 |
- 50 |
| 60 |
16.7 |
7 |
5 |
- 2 |
- 9 |
- 16 |
- 23 |
- 30 |
- 36 |
- 43 |
- 50 |
| 65 |
18.1 |
8 |
5 |
- 2 |
- 9 |
- 16 |
- 23 |
- 30 |
- 37 |
- 44 |
- 51 |
| 70 |
19.5 |
8 |
5 |
- 2 |
- 9 |
- 16 |
- 23 |
- 30 |
- 37 |
- 44 |
- 51 |
| 75 |
20.8 |
9 |
5 |
- 2 |
- 10 |
- 17 |
- 24 |
- 31 |
- 38 |
- 45 |
- 52 |
| 80 |
22.9 |
9 |
4 |
- 3 |
- 10 |
- 17 |
- 24 |
- 31 |
- 38 |
- 45 |
- 52 |
| Effect van de zon |
De vermelde gevoelstemperatuur geldt voor een gezond, volwassen en wandelend persoon van gemiddelde lengte. De gevoelstemperatuur wordt berekend uit een combinatie van de luchttemperatuur en de gemiddelde windsnelheid.
De zon speelt geen rol in de berekeningsmethode. Maar bij zonnig weer voelt het minder koud aan dan de berekende gevoelstemperatuur doet vermoeden. Ook wanneer je met de wind in de
rug wandelt, voelt het minder koud aan.
Bij een gevoelstemperatuur onder -10 graden kunnen na enkele uren verschijnselen van onderkoeling optreden, ook bij goed afdichtende winterkleding. Gevoelstemperaturen onder de -15 graden kunnen na een uur koudeletsel opleveren. Een temperatuur onder de -20 graden geeft
na een half uur al een kleine kans op bevriezingsverschijnselen. Bij lage temperaturen geeft het RIVM adviezen om onderkoeling te voorkomen. |
 |
| Waterleidingen en verwarmingselementen bevriezen sneller als het bij vorst ook hard waait (Bron: Jannes Wiersema) |
|
|
 |
| Halozuil ontstaan door breking van zonlicht door ijskristallen in de bovenlucht
(Bron: Peter Paul Hattinga Verschure) |
|
| Niet voor levenloze objecten en dieren |
Het begrip gevoelstemperatuur is niet van toepassing op levenloze objecten zoals machines, gewassen, het antivries in de auto of kwik. We kunnen de gevoelstemperatuur dan ook niet meten met een thermometer. Het geldt ook niet voor dieren. Wel heeft de wind invloed op de snelheid
waarmee afkoeling optreedt. Daarom bevriezen waterleidingen en verwarmingselementen sneller
als het bij vorst ook hard waait. |
| |
| Zelden lage gevoelstemperaturen |
Extreme doordringende kou met in De Bilt gedurende minstens een uur gevoelstemperaturen onder de -25 graden komt eens in de 33 jaar voor.
Dit is gebaseerd op een halve eeuw gegevens. Eens in de twee jaar zakt de gevoelstemperatuur onder de -20 graden. |
|
|
|
|
|
|
