| Een anemoscoop is een apparaat dat is ontworpen om de richting van de wind weer te geven, of om een verandering van windrichting aan te geven. De naam wordt meestal toegepast op een apparaat dat bestaat uit een windvaan erboven, verbonden met een gebouw eronder door een soort koppeling, en met een wijzerplaat of index met wijzers om de richting en veranderingen van de wind aan te geven. Anemoscopen bestonden al in de oudheid en zijn geëvolueerd tot moderne mechanische en elektronische instrumenten. |
| |
Het woord wordt voor het eerst in het Engels opgenomen in de periode 1700–1010. Het is afgeleid van het Griekse woord voor wind + -scope.
Het moet niet worden verward met de windmeter, een apparaat om de snelheid van de wind te meten, waar hij vaak naast wordt ingezet. |
| |
 |
| Toren van de Winden, Athene, 2e eeuw voor Christus. Een bronzen Triton diende ooit als windwijzer, maar is verdwenen. |
|
|
 |
Marmeren Romeinse anemoscoop (“tafel van de winden”), uit de 2e of 3e eeuw na Christus, met inscripties van de winden in
zowel het Grieks als het Latijn. Vaticaanse Musea, Rome. |
|
|
 |
| Victoriaanse anemoscoop in het trappenhuis van Pendley Manor Hotel, Hertfordshire, Engeland. 1875 |
|
| In de oudheid werd de richting van de wind aangegeven door de richting van de rook of het hijsen van een vlag. De anemoscoop vormde vervolgens een basis waarmee de formele richting van de wind kon worden gemeten |
| |
| De windindicator (anemoscoop) van Timosthenes (fl. 270 BCE) bestond uit een schijf met een straal die de richting aangaf van het door hem bedachte systeem van twaalf winden. |
| |
Toren der winden is een gebouw uit de 2e eeuw voor Christus in Athene. Een bronzen Triton diende ooit als windwijzer, maar is verloren gegaan.
Er zijn nog acht sculpturen rond de basis overgebleven. Deze vliegende figuren in basreliëf vertegenwoordigen de wind, en onder elk ervan bevond zich ooit een zonnewijzer. Er was ook een waterklok. Omdat de toren twaalf meter hoog en zevenentwintig in diameter was, vormt hij nog steeds een opvallend object. Deze Tower of the Winds is de oudst bekende constructie voor het observeren van de wind, |
| |
| Een oude anemoscoop beschreven door Vitruvius (1e eeuw vGT) lijkt bedoeld te zijn om te laten zien in welke richting de wind daadwerkelijk waaide, in plaats van te voorspellen in welke windrichting hij zou veranderen. De latere anemoscoop van Eftropiou heeft een soortgelijk ontwerp. |
| |
| Hygroscopische apparaten, in het bijzonder die waarbij gebruik werd gemaakt van catgut, werden beschouwd als zeer goede anemoscopen, die zelden de verandering van de wind konden voorspellen. |
| |
De Duitser Otto von Guericke (1602-1686) gaf de titel anemoscoop aan een door hem uitgevonden machine om de verandering van het weer,
zoals mooi en regen, te voorspellen. Het bestond uit een kleine houten man die in een glazen buis op en neer ging als de atmosferische druk toenam of afnam. Dienovereenkomstig heeft M. Comiers aangetoond dat dit eenvoudigweg een toepassing van de gemeenschappelijke barometer was.
Deze vorm [verduidelijking nodig] van de anemoscoop is uitgevonden door Leonardo da Vinci. |
| |
| In het industriële tijdperk werd de anemoscoop een mechanisch apparaat om het richtingspunt van een windvaan over te brengen naar een weergavepaneel of opnamerol. Dit werd bereikt door een mechanische koppeling en later door een elektrisch signaal. |
| |
| Een voorbeeld van een Victoriaanse amenoscoop (circa 1875) bevindt zich in het Engelse landhuis Pendley Manor in Hertfordshire. Het is een grote houten wijzerplaat met een wijzer die de huidige windrichting aangeeft, aangedreven door de druk van de wind op een vaan bovenop het huis. |
| |
| Een anemoscoop uit de jaren twintig, gebouwd door de Amerikaanse instrumentenmaker Julien P. Friez & Sons, bevindt zich in de collectie van de universiteit van Harvard en is ontworpen om te worden gebruikt als onderdeel van een automatische windrecorder naast een windsnelheidsmeter. |
| |
| Tegenwoordig worden anemoscopen gebruikt in meteorologische stations, en in het transport, vooral in boten. Een zeeanemoscoop toont vaak de richting van de wind in relatie tot de richtingen van de boot (dwz voor, achter, stuurboord en bakboord) in plaats van de windrichtingen (noord, zuid, oost en west). |
| |
|
