|
|
|
Een galerna is een plotselinge en hevige storm met sterke windstoten uit het westen of noordwesten die de kustgebieden van de Cantabrische Zee
en de Golf van Biskaje treft, voornamelijk van de lente tot de herfst. Het treft vooral het centrale en oostelijke deel van de Spaanse noordkustprovincies (Asturië, Cantabrië, Biskaje en Gipuzkoa) en de zuidwestelijke regio van Frankrijk (Touraine, Berry, Deux-Sèvres, Vendée,
Frans Baskenland, Quercy en Bretagne). De naam komt uit het Frans galerne en dat komt uit het Bretons (gwalarn), een wind uit het noordwesten. |
 |
| Afbeelding-1 |
|
|
|
| Afbeelding-2 |
|
| |
| 1: Plotselinge opmars van een koufront, een soortgelijke situatie als die welke een galerna veroorzaakt. |
2: Windvectoren en fronten op 3 juli 2015 tijdens de ontwikkeling van een galerna in de Golf van Biskaje. De fronten worden weergegeven door een
automatisch frontidentificatieschema: blauwe en rood gearceerde kleuren in ms−1 vertegenwoordigen respectievelijk SW-naar-NW en E-naar-W
windverschuivingen. De galerna bereikte hun maximale intensiteit tussen 18.00 en 20.00 uur UTC aan de Baskische kust. Blauwe contouren
vertegenwoordigen 1000 hPa-windconvergentie boven een referentiewaarde (3,105 s−1) |
| |
| Beschrijving |
| |
| Ze komen meestal voor tijdens warme en rustige dagen, wanneer een koufront een plotselinge verandering in de windrichting en -intensiteit veroorzaakt die kan oplopen tot meer dan 100 km/u. De lucht wordt donkerder en er is een plotselinge temperatuurdaling tot 12 °C in 20 minuten, een snelle stijging van de atmosferische druk en een stijging van de relatieve vochtigheid. De resulterende golfhoogten in de kustoceaan variëren van ruw tot zeer hoog op de schaal van de Douglas Zee. Neerslag wordt meestal niet geassocieerd met galernas, hoewel het af en toe kan voorkomen. |
| |
| Het valt onder de zogenaamde Coastally Trapped Disorders (CTD). De meeste galerna's hebben een lokale oorsprong in de Golf van Biskaje, en slechts een paar worden rechtstreeks veroorzaakt door oceanische fronten die vanuit de regio zijn geïnitieerd. De lokale frontogenese wordt vaker geïnitieerd door de relatief koude mariene zuidwestelijke pre-frontalen die voorafgaan aan een oceaanfront en tegen de warme continentale gebieden in de Golf van Biskaje waaien. De stabiel gelaagde mariene grenslaag achter dit nieuwe galernafront kan vast komen te zitten in de kuststrook tegen het Cantabrisch gebergte en langs de kust geleid worden onder synoptische en/of lokaal aangedreven drukgradiënten. |
| |
Als dit het geval is, wordt het front versterkt door gunstige drukgradiënten langs de kust van west naar oost, ontwikkeld na lijdalen veroorzaakt
door de intense Foehn aan de kust, vóór het galernafront. De waargenomen lijgoot heeft zowel een thermische (adiabatische opwarming) als een dynamische oorsprong (horizontale convergentie geassocieerd met de toename van de relatieve vorticiteit en verticale uitrekking van luchtkolommen die over de bergkam gaan en de lijhelling afdalen). De versterking van het lokale front lijkt de reden te zijn voor de schijnbare sprong van het primaire front, dat uiteindelijk kan verzwakken en zelfs verdwijnen naarmate het galernafront scherper wordt, zoals waargenomen op 3 juli 2015 met de uurwinden van de ERA5-heranalyse van de Europese Centrum voor weersvoorspellingen op middellange termijn (ECMWF). In dit geval, zoals in vele andere, gaat dit front niet gepaard met merkbare bewolking, met voldoende dikte en/of breedte, en blijft het bijgevolg verborgen in de beelden van meteorologische satellieten. |
| |
Het gebied ontvangt gemiddeld vier tot vijf relatief intense galerna's (Vmax> 50 km/u) per jaar. Hun aantal vertoont een grote variabiliteit tussen de jaren en een duidelijke seizoensinvloeden met een maximum in mei en juni en een winterminimum. Ze komen vaker voor tussen de middag en de late namiddag, waar de meest intense windrecords zich concentreren. Omdat galerna's een plotselinge en abrupte verandering in de weers- en zeeomstandigheden veroorzaken, behoren ze tot de meteorologische gebeurtenissen die het meest worden gevreesd door zeelieden en vissers
in de Golf van Biskaje, vooral historisch gezien. Momenteel zijn weersvoorspellingsmodellen in staat de voorloperomstandigheden van galerna's te voorspellen, waardoor de potentiële risico's ervan worden verminderd, maar het voorspellen van de exacte timing van hun optreden blijft een uitdaging. |
| |
| Galerna door de geschiedenis heen |
| |
Galerna's hebben door de geschiedenis heen veel dodelijke slachtoffers veroorzaakt. Een van de meest schadelijke gebeurtenissen vond plaats
op 20 april 1878 en stond bekend als de Galerna van Paaszaterdag. Die dag probeerden vissers tevergeefs de kust te bereiken in hun lanceerboten, terwijl hun families vanaf de kust toekeken. Langs de Cantabrische kust stierven 322 vissers en het veroorzaakte opschudding in het hele land.
De reactie op deze ramp veroorzaakte de introductie van verschillende verbeteringen op het gebied van de maritieme veiligheid zoals een verzonken dek, weerberichten, zoek- en reddingsoperaties. Zelfs met deze verbeteringen bleven veel galerna's dodelijke slachtoffers veroorzaken. |
| |
 |
| Afbeelding-3 |
|
|
 |
| Afbeelding-4 |
|
| |
3: Schipbreuk van vissersboten veroorzaakt door de storm, tekening van Rafael Monleón zoals deze verscheen in een gravure van The Spanish
and American Illustration na de tragedie van de storm op Saturday of Glory. |
4: Schilderij uit het einde van de 19e eeuw door Fernando Pérez del Camino. Jezus Christus en verder! was het gebed dat vissers uit Santander
gebruikten tijdens stormomstandigheden zoals galernas. |
| |
|
|
|
|
|
|
