|
|
|
De hondsdagen is een aanduiding van de periode van ongeveer 20 juli tot 20 augustus. De naam is gerelateerd aan het sterrenbeeld Grote Hond.
De heldere ster Sirius van dat sterrenbeeld komt dan samen met de Zon op en is dan niet te zien aan de ochtendhemel. In Nederland en België is deze periode gemiddeld de warmste van het jaar. |
De term hondsdag vindt zijn oorsprong in een astronomisch gegeven, als dag in de periode van de hondsdagen. Vanwege het karakter van de hondsdagen als typisch warmste periode van de zomer, zijn er bijkomend ook meteorologische betekenissen ontstaan. In Nederland duidt men met hondsdag weleens informeel een hete dag aan, typisch voor de periode van de hondsdagen. Het is geen gedefinieerde meteorologische term.
Men gebruikt bij het KNMI de term tropische dag voor een dag waarop de maximumtemperatuur 30°C of meer bereikt. |
| |
In België gebruikt het KMI het begrip hittedag, met dezelfde betekenis als tropische dag in Nederland. In België gebruikt men eveneens de term hondsdag voor een dag waarop ten eerste de minimumtemperatuur 18,2 °C overschrijdt en ten tweede de maximumtemperatuur hoger is
dan 29,6 °C. Deze temperaturen moeten gemeten zijn in Ukkel bij het KMI. |
| |
| Sterrenbeeld 'De Grote Hond' |
 |
| Naast het volgen van Orion naar de nachtelijke hemel, kan de Dog Star Sirius gemakkelijk in de hemel worden gelokaliseerd door de lijn te volgen die wordt gecreëerd door het prominente asterisme Orion's Belt. |
|
|
 |
| Sirius A met zijn begeleider: de witte dwerg Sirius B |
|
| |
De dagen van tussen 20 juli tot 20 augustus worden de hondsdagen genoemd. In deze periode, die soms ook wel iets eerder of later begint, komt
de heldere ster Sirius van het sterrenbeeld de Grote Hond gelijk met de Zon op. Zodoende is Sirius (volgens de Griekse mythologie de hond van de jager Orion) niet te zien. Toen Orion stierf kreeg hij met zijn hond Sirius een plek aan de hemel. De periode van de hondsdagen is het hoogtepunt
van de zomer, de hoogzomer. In Nederland is Sirius op zijn vroegst op 25 augustus weer zichtbaar. Veel mensen associëren de hondsdagen met de aanwezigheid van veel insecten, met name muggen en vliegen. |
| |
| Geschiedenis |
| |
Sirius is veruit de helderste echte ster aan de nachtelijke hemel, wat ervoor zorgde dat astronomen uit de oudheid er over de hele wereld kennis
van namen. In Egypte werd de terugkeer naar de nachtelijke hemel bekend als een voorloper van de jaarlijkse overstroming van de Nijl en werd aanbeden als de godin Sopdet. In Griekenland werd het bekend als de voorloper van de onaangenaam warme fase van de zomer. Griekse dichters hebben zelfs de overtuiging vastgelegd dat de terugkeer van de heldere ster verantwoordelijk was voor het met zich meebrengen van hitte en koorts, het werd ook in verband gebracht met plotselinge onweersbuien. |
| |
| De opkomst van Sirius tijdens deze periode is berekend op 19 juli (Julian). Hesiodus schreef rond dezelfde tijd dat het ergste en heetste deel van de zomer de dagen waren voordat Sirius terugkeerde naar de nachtelijke hemel. Gedurende deze periode was Sirius onzichtbaar vanaf de aarde, maar blijkbaar bevond hij zich nog steeds in de lucht, waardoor de kracht van de zon toenam. |
| |
| Ongeveer een eeuw later herhaalde Alcaeus het thema en adviseerde zijn luisteraars om je longen in de wijn te steken vóór de komst van de ster, aangezien vrouwen op hun smerigst zijn, maar mannen zwak omdat ze versteld zijn aan hoofd en knieën. In de 3e eeuw beschrijft het fenomeen van Aratus de tijd waarin Sirius de bast van bomen vernietigt met zijn hitte gedurende de tijd dat deze opkomt en ondergaat met de zon. |
| |
| De Kean-priesters van Zeus als Rainmaker en Lord of Moisture hielden jaarlijkse offers vóór de opkomst van Sirius om verzengende droogte te voorkomen. Deze praktijk werd toegeschreven aan de cultuurheld Aristaeus. Aristoteles noemt de spreekwoordelijke hitte van de hondendagen als onderdeel van zijn argument tegen een vroege formulering van evolutie in zijn Physics. |
| |
| De Romeinen bleven Sirius de schuld geven van de hitte van het seizoen en de daarmee gepaard gaande lethargie en ziekten. In zijn Georgics neemt Vergilius nota van de inspanningen van wijnboeren om hun werk te beschermen in de tijd wanneer de Hondster de dorstige grond splijt. |
| |
Seneca's Oedipus klaagt over de brandende hondenster.
Plinius Natural History constateert een toename van het aantal aanvallen door honden in juli en augustus, en adviseert hen kippenmest te voeren om de neiging te beteugelen. In het begin van de 20e eeuw merkten historici nog steeds de ontmoedigende hitte en onderdrukking op tijdens de hondendagen van de Romeinse zomer. |
| |
1: Een astronomisch manuscript uit de 9e eeuw, inclusief een
illustratie van het sterrenbeeld "Sirius |
|
2: Enkele populaire versoepelingen van de hondendagen in het
warmere New-York" in 1904, inclusief kinderen die in een openbare
fontein werden opgestapeld "terwijl de 'agent' niet kijkt" |
|
|
 |
| Afbeelding-1 |
|
|
 |
| .Afbeelding-2 |
|
| |
| Zelfs nadat de astrologie en haar invloed op de gezondheid en de landbouw in belang afnamen, worden de ‘hondendagen’ nog steeds vaag toegepast op de heetste dagen van de zomer, met de daarmee gepaard gaande effecten op de natuur en de samenleving. In Noord-Amerika werd het onder boeren spreekwoordelijk dat een droog groeiseizoen tijdens de hondendagen de voorkeur had boven de problemen van een nat seizoen. |
| |
| Berekeningen van de hondendagen |
| |
| Verschillende berekeningen van de hondendagen beginnen ergens tussen 3 juli en 15 augustus en duren tussen de 30 en 61 dagen. Ze kunnen beginnen of eindigen met de kosmische opkomst of heliakale opkomst van Sirius in Canis Major of Procyon (de Kleine Hondster) in Canis Minor en variëren per breedtegraad, en zijn zelfs niet zichtbaar op een groot deel van het zuidelijk halfrond. Sirius neemt een periode van bijna precies 365¼ dagen in acht tussen opstanden, waardoor deze grotendeels consistent blijft met de Juliaanse maar niet met de Gregoriaanse kalender. De data ervan komen echter iets later in het jaar voor, over een periode van millennia |
| |
| In de oudheid werden de hondendagen gewoonlijk gerekend vanaf de verschijning van Sirius rond 19 juli (Juliaans) tot het verlichten van regen en koele wind, hoewel Hesiodus de ergste zomer lijkt te hebben gerekend als de dagen voorafgaand aan de komst van Sirius. terugkeer. |
| |
| In Angelsaksisch Engeland liepen de hondendagen van verschillende data van half juli tot begin of half september. In de 16e-eeuwse Engelse liturgieën werden van 7 juli tot 5 september canonieke hondendagen gevierd. Ze werden bij het herstel van de monarchie in 1660 uit de gebedenboeken verwijderd en hun ambtstermijn werd ingekort tot de tijd tussen 19 juli en 20 augustus. Tijdens de Britse goedkeuring van de Gregoriaanse kalender in 1752 werden deze verschoven van 30 juli naar 7 september. |
| |
Veel moderne bronnen in de Engelssprekende wereld verplaatsen dit nog eerder, van 3 juli tot 11 augustus, en eindigen in plaats van te beginnen
met of te concentreren op de terugkeer van Sirius aan de nachtelijke hemel. |
| Hoewel Sirius de helderste echte ster aan de nachtelijke hemel is, bevindt hij zich op een afstand van 8,7 lichtjaar (8,23 x 1013 km) van de aarde en heeft hij geen enkel effect op het weer of de temperatuur van de planeet. Hoewel de ster in de late zomer nog steeds terugkeert naar de nachtelijke hemel, blijft zijn positie geleidelijk verschuiven ten opzichte van de zon en zal hij midden in de winter over ongeveer 10.000 jaar opkomen. |
| |
| De effecten van zomerhitte en neerslagpatronen zijn reëel, maar variëren afhankelijk van de breedtegraad en locatie, afhankelijk van vele factoren. Londen, VK, ligt bijvoorbeeld iets noordelijker dan Calgary, Canada, maar heeft een milder klimaat door de aanwezigheid van de zee en de warme Golfstroom. Een medische instelling heeft een verband gemeld tussen de Finse hondendagen en een verhoogd risico op infectie bij diepe operatiewonden, hoewel dat onderzoek nog steeds niet is geverifieerd. |
| |
|
|
|
|
|
|
