|
|
|
| Dageraad is de periode van de dag vóór zonsopgang, tussen nacht en dag, wanneer de lucht lichter begint te worden. In het gewone taalgebruik wordt het ook wel vroege ochtend of vroeg daglicht genoemd. De naam “punt van de dag” vinden we ook in oudere teksten. Behalve op de aarde bestaat deze periode op alle planeten met een atmosfeer en verlicht door de sterren waar ze omheen draaien. |
| |
De dageraad markeert het einde van de nacht en is van belang voor de natuur en de dagelijkse menselijke activiteiten, maar ook op astronomisch
of religieus niveau. Juridisch geformaliseerd was de starttijd ervan een belangrijke organisatorische en juridische maatstaf voor alle menselijke activiteiten vóór de veralgemening van de openbare verlichting. Het wordt nog steeds gebruikt in de wetgeving die het luchtvervoer reguleert,
ook in ontwikkelde landen. |
| |
 |
| Ochtendgloren |
|
|
 |
| Dageraad boven de haven van Sète, Hérault, Frankrijk. |
|
| Ochtendgloren meestal verdeeld in drie fasen. |
| |
Het begint wanneer de zon 18° onder de horizon staat, het astronomische dageraad is,
het is dan nog niet duidelijk waarneembaar met het blote oog voor mensen, maar de
sterren met een lage schijnbare magnitude verdwijnen. |
| |
Deze fase maakt plaats voor een nautische dageraad wanneer de zon 12° onder de horizon arriveert. Het is op dit moment dat het eerste ochtendgloren wordt onderscheiden.
Deze fase wordt ook wel het blauwe uur genoemd. |
| |
Het is echter pas vanaf de derde fase, de burgerlijke dageraad, wanneer de zon 6° onder de horizon staat, dat alle menselijke activiteiten kunnen plaatsvinden zonder kunstmatige verlichting. Dit is de reden waarom in de verschillende wetgevingen doorgaans de tijd van de burgerlijke dageraad wordt aangehouden. De dageraad eindigt met het begin van de zonsopgang, genaamd aurora, het tijdstip waarop de rand van de zonneschijf aan de
horizon verschijnt en vervolgens een oranjegele tint krijgt. |
| |
| Figuurlijk gezien kan de dageraad ook de geboorte of het begin van welke gebeurtenis dan ook aanduiden. |
|
|
 |
| Moment van de dag |
|
| |
| De drie fasen van de dageraad. |
| |
| De dageraad komt overeen met de ochtendschemering en gaat vooraf aan de zonsopgang. Het wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van daglicht, ook al staat de zon nog onder de horizon. |
| |
| Onder de technische definities van zonsopgang (of beter gezegd vroege ochtendschemering) onderscheiden we in volgorde: |
|
1: Astronomische dageraad is de tijd waarna de hemel niet langer volledig zwart is,
en begint formeel wanneer de zon 's ochtends 18° onder de horizon staat; de gloed van
de dageraad is echter nog niet waarneembaar met het blote oog, maar voor astronomen
zijn verre objecten niet langer zichtbaar. |
2: Nautische dageraad is het moment waarop er voldoende licht is om de horizon en
bepaalde objecten te identificeren, wat formeel wordt gedefinieerd als het moment
waarop de zon 's ochtends 12° onder de horizon staat3; het eerste ochtendlicht kan
dan worden onderscheiden |
2: De burgerlijke dageraad is het tijdstip waarop er voldoende licht is om alle omringende
objecten te kunnen identificeren en handelsactiviteiten te kunnen beginnen, alle menselijke
activiteiten kunnen plaatsvinden zonder kunstlicht; De burgerlijke dageraad wordt formeel
gedefinieerd als het moment waarop de zon 's ochtends 6° onder de horizon staat.
De helderste sterren en planeten zijn nog steeds zichtbaar en verdwijnen geleidelijk. |
|
|
 |
| De verschillende fasen van de dageraad. |
|
| |
De duur van de dageraad verandert sterk met de breedtegraad van de waarnemer. In equatoriale gebieden kan dit in het voorjaar worden teruggebracht tot slechts achtenzestig minuten; in de poolgebieden kan het enkele uren duren, of nooit verschijnen, midden in de winter (vierentwintig uur per nacht) en midden in de zomer (vierentwintig uur per dag). Maar op de Noordpool zal de Zon rond 11 januari niet langer
onder de 18° onder de horizon staan; vanaf dat moment zal er een dageraad van achtenzestig dagen beginnen, die pas op de lentedag zal eindigen. Een ander voorbeeld: in Stockholm begint op 21 juni de schemeringperiode om 22.11 uur en eindigt pas om 3.28 uur de volgende dag, een duur
van vijf uur en zeventien minuten. Wat de dageraad zelf betreft, deze duurt twee uur en negenendertig minuten, waarna de zon opkomt. |
| |
| Dageraad moet niet worden verward met aurora, het tijdstip waarop de bovenrand van de zonneschijf boven de horizon verschijnt. |
| |
 |
| Dageraad bij het La Silla Observatorium, Chili |
|
|
 |
| Serra dos Órgãos National Park, Rio de Janeiro, Brazilië, bij zonsopgang |
|
|
|
Bronnen: Wikipedia-nl, Wikipedia-en, Wikipedia-de, Wikipedia-fr |
|
|
|
|
|
|
