Altocumulus (Ac)

Altocumulus floccus (Ac flo)

Afkorting	Ac
Symbool
Geslacht	Altum (hoogte) Cumulus (opgehoopd)
Soorten	Castelanus, Floccus, Lenticularus, Stariformis, Volutus
Verscheidenheid	Dulicatus, Lacunosus, Opacus, Perlucidus, Radiatus, Translucidus, Undulatus
Hoogte	2000 – 6000 m (7000–18000 ft)
Classificatie	Familie B, Middelhoge wolken
Uiterlijk	Middelgrote Stratocumuluswolken gerangschikt in groepen of rollen.
Neerslagwolk	Alleen bij Virga

Een altocumulus is een wolk die op middelbare hoogte voorkomt (2 tot 6 kilometer hoogte). De bewolking bestaat vaak uit banken of velden grote schaapjeswolken soms met een golfvormige structuur (undulatus). Ze ontstaan wanneer op grote hoogte koudere lucht binnenstroomt en ook dan loopt het vaak uit op neerslag. Soms hebben de wolken het uiterlijk van een rij torentjes van een kasteel (castellanus). Meestal is dat een voorbode van onweer, al kan de bewolking eerst weer een aantal uren verdwijnen. Soms hebben deze wolken een vlokachtige structuur (floccus), maar ook dan volgt slechter weer en zijn de onweerskansen groot. Heel opvallend zijn deze wolken als ze lensvormige structuur hebben (lenticularis).
Dat gebeurt vooral in de buurt van bergen waar het hard waait. uren verdwijnen. Soms hebben deze wolken een vlokachtige structuur (floccus), maar ook dan volgt slechter weer en zijn de onweerskansen groot. Heel opvallend zijn deze wolken als ze lensvormige structuur hebben (lenticularis). Dat gebeurt vooral in de buurt van bergen waar het hard waait.

Definitie

Witte of grijze wolkenbank of wolkenlaag, in het algemeen met schaduwing, bestaande uit stroken, min of meer afgeplatte ballen, rollen, enz., die soms voor een deel een vezelachtig uiterlijk hebben of geen structuur vertonen en die al af of niet gescheiden zijn; de meest regelmatig gerangschikte kleine elementen hebben gewoonlijk een schijnbare afmeting tussen één en vijf graden..

Ontstaanswijze

Altocumulus komt vaak voor aan de rand van wolkenlagen, die bij langzame stijging van een uitgebreide luchtlaag ontstaan. Altocumulus kan zich
ook vormen door turbulentie of convectie in de middelste etage. Altocumulus kan eveneens ontstaan wanneer tenminste enkele elementen van een Cirrocumulusveld groter of dikker worden of wanneer de elementen van een laag Stratocumulus kleiner worden of door het opbreken van Altostratus of Nimbostratus. Ook het uitspreiden van Cumulus- of Cumulonimbuswolken kan tot het ontstaan van Altocumulus leiden. Altocumulus in de vorm van lenzen of amandelen ontstaat gewoonlijk in een vochtige luchtlaag bij stijgende bewegingen tengevolge van het reliëf van het terrein.

Altocumulus floccus (foto: B. Mühr)

Altocumulus undulatus radiatus (foto: G. Richardson)

Samenstelling en uiterlijk

Altocumulus bestaat, althans voor het grootste gedeelte, vrijwel steeds uit waterdruppeltjes; bij zeer lage temperaturen komen er ijskristallen in voor.Altocumulus komt meestal voor als een laag of een uitgestrekte bank, samengesteld uit elementen (wolkjes), die vrij regelmatig zijn gerangschikt (Ac stratiformis). Soms verschijnen de wolkjes in langgerekte evenwijdige rollen (variëteit undulatus), die duidelijk van elkaar
gescheiden zijn door open banen.

In zeer zeldzame gevallen vertoont een Altocumulusveld kleine, min of meer regelmatig gerangschikte ronde gaten, die voor het merendeel gerafelde randen hebben en de wolk het uiterlijk geven van een netwerk of een honingraat (variëteit lacunosus).Altocumulusvelden komen vaak tegelijkertijd
op twee of meer niveaus voor (variëteit duplicatus). Altocumulus wordt eveneens waargenomen in de vorm van lens- of amandelvormige schollen
of banken, die vaak zeer langgerekt zijn en scherpe omtrekken bezitten (Ac lenticularis). Deze schollen of banken kunnen zowel uit kleine elementen zijn samengesteld, die dan dicht opeen zijn gegroepeerd, of uit een min of meer effen geheel bestaan. In het laatste geval zijn de wolken duidelijk geschaduwd.

Minder vaak verschijnt Altocumulus in de vorm van geïsoleerde toefjes, waarvan de onderkant er enigszins rafelig uitziet; deze wolken gaan dikwijls vergezeld van vezelachtige valstrepen (Ac floccus). Een andere, even zeldzame vorm van Altocumulus heeft het uiterlijk van een rij torentjes,
die van een gemeenschappelijke horizontale basis oprijzen (Ac castellanus)

De doorschijnendheid van Altocumuluswolken kan sterk uiteenlopen. In sommige gevallen zou de plaats van de zon door het grootste deel van de wolk kunnen worden waargenomen (variëteit translucidus); in andere gevallen is de wolk zo ondoorschijnend, dat de zon er geheel achter schuil gaat (variëteit opacus). De onderkant van ondoorschijnende Altocumulusvelden bezit dikwijls een regelmatig reliëf, waarin de vormen van de afzonderlijke elementen zich duidelijk aftekenen. Altocumuluswolken vertonen bijna altijd enige schaduwing. Een krans of paarlemoeren glans (irisatie) wordt veelvuldig in Altocumulus waargenomen. In ijskristallen die uit Altocumulus vallen, kunnen soms haloverschijnselen in de vorm van bijzonnen of lichtzuilen worden waargenomen.

Altocumulus undulatus radiatus (foto: G. Richardson)

Altocumulus castellanus (foto: G. Richardson)

Voornaamste verschillen

Tussen Altocumulus en andere wolkensoorten van daarop gelijkende geslachten. Uit Altocumuluswolken ontstaan soms valstrepen met een vezelachtig uiterlijk (virga). Wanneer dit het geval is, zijn de wolken, zolang een gedeelte ervan geen vezelachtig uiterlijk of een zijdeachtige glans vertoont, te beschouwen als Altocumulus en niet als Cirrus.

Altocumulus kan soms met Cirrocumulus worden verward. In twijfelgevallen zijn de wolken per definitie Altocumulus, indien er schaduwing in is waar te nemen, zelfs als de elementen een schijnbare afmeting van minder dan één graad hebben. Wolken zonder schaduwing zijn per definitie Altocumulus, indien het merendeel der regelmatig gerangschikte elementen, wanneer zij op een hoogte van meer dan 30 graden boven de horizon worden waargenomen, een schijnbare afmeting heeft tussen één en vijf graden.

Een laag Altocumulus kan soms worden verward met Altostratus; in twijfelgevallen worden wolken Altocumulus genoemd, indien er enige aanwijzing bestaat voor de aanwezigheid van elementen, die op tegels, rollen, ballen, enz. lijken. Altocumulus met donkere gedeelten kan soms worden verward met Stratocumulus. Indien het merendeel van de regelmatig gerangschikte elementen, wanneer zij op een hoogte van meer dan 30 graden boven de horizon worden waargenomen, een schijnbare afmeting heeft van één tot vijf graden, is de wolk Altocumulus.

Voorspellende waarde

Wanneer altocumulus restanten zijn van een oude storing, dan duidt deze bewolking vaak op mooi weer. Door de invloed van een naderend hogedrukgebied is dit type bewolking dan aan oplossing onderhevig. Wanneer altocumulus gevormd wordt door uitbreidende cumulus, dan kan er binnen niet al te lange tijd een trog passeren. Daarachter klaart het vaak weer op.

Altocumulus kan ook bestaan uit twee of meerdere lagen. Indien het zich uitbreidt en de zon er niet meer doorheen komt, dan volgt een regenstoring. Tijdens onstabiel weer krijgt altocumulus vaak de vorm van torentjes of kantelen. Vooral bij warm zomerweer is dit vaak een
voorbode van een onweersstoring

Categorieën in Altocumulus wolken

Altocumulus stratiformis

Altocumulus stratiformis is een soort altocumulus waarvan de naam is afgeleid van de Latijnse betekenis in strata. Ze vormen een verlengde laag bestaande uit afzonderlijke of gelaste elementen. Het is veruit de meest voorkomende soort altocumulus. De dikte bedraagt minder dan 500 m3.

Lees meer over Altocumulus stratifornis

Altocumulus lenticularis

Een altocumulus lenticularis of lenticulaire wolk is een van de soorten stationaire altocumulus in de vorm van een vliegtuigvleugelprofiel die stroomafwaarts van de top van lijwaartse bergen wordt aangetroffen, wat de aanwezigheid van een sprong of een orografische golf aangeeft. In werkelijkheid hervormt het zich voortdurend aan de loefzijde en lost het op aan de andere kant, waardoor een stilstaande wolk ontstaat die contrasteert met de sterke horizontale wind op die hoogte, die het snel zou moeten verplaatsen.

Lees meer over Altocumulus lenticularis

Altocumulus castellanus

Een altocumulus castellanus is een castellanus-achtige wolk van het middelste niveau van 2 tot 6 km hoogte die zich onderscheidt door de meerdere torens die zich op de top vormen. De naam komt van het feit dat deze torens lijken op de kantelen van middeleeuwse kastelen en duiden op aanzienlijke convectieve verticale bewegingen op dit niveau. Hun dikte varieert tussen 1.000 m en 6.000 m4.

Lees meer over Altocumulus castellanus

Altocumulus floccus

Altocumulus floccus is een soort altocumulus waarbij elk wolkenelement bestaat uit een klein vlokje met een cumuliform uiterlijk, waarvan het onderste deel, min of meer gekarteld, vaak vergezeld gaat van virga. De term floccus is ook van toepassing op gelijkwaardige vormen van cirrus, cirrocumulus en stratocumulus.

Lees meer over Altocumulus floccus

Bronnen: Wikipedia-en, Wikipedia-fr, Der Karlsruher Wolkenatlas, WMO cloudatlas

Foto galerij Altocumulus