| |
|
Hoofdstuk 22 -
Kelvin scheepsgolven |
|
|
In de zuidelijke Indische Oceaan liggen
midden tussen Zuid-Afrika en Australië op
meer dan 3000 km. afstand van het
dichtstbijzijnde vasteland
twee kleine vulkanische eilanden.
Op weg
naar Java stuitte de Nederlandse gouverneur
Van Diemen in 1633 op het noordelijkste van
de twee en noemde het naar zijn schip:
'Nieuw Amsterdam'. Tegenwoordig heet het
Îsle Amsterdam (Amsterdam Island), is het
Frans grondgebied en maakt
het samen het kleinere Îsle Saint-Paul,
dat er 85 km. vandaan ligt, - deel uit van
de 'Terres Australes et Antarctiques
Françaises'. |
| |
De vernoeming naar een schip, dus niet naar
de stad, blijkt achteraf een gelukkige
keuze. De enige bewoonde plek op het eiland
is een in 1949 opgetrokken en sindsdien
onafgebroken bezet wetenschappelijk
waarneemstation, waar alle dertig, veelal
tijdelijke bewoners verblijven; van een
stad is dus geen sprake. De overeenkomst met
een schip is veel frappanter. Bijgaand
satellietbeeld laat zien dat het golfpatroon
in de bewolking achter het eiland lijkt op
dat van een schip. Dergelijke golven worden Kelvin scheepsgolven genoemd; de Britse wis-
en natuurkundige Lord Kelvin (1824-1907) was
namelijk de eerste wetenschapper die ze
uitvoerig beschreef. |
 |
|
Foto-1 |
|
|
|
|
Foto-2 |
|
|
|
1: Scheepsgolven achter Îsle Amsterdam.
Datum: 19 december 2005. Instrument: MODIS.
Satelliet: Terra.
Bron: NASA/GSFC MODIS Land Rapid Response Team. |
| 2: Îsle Amsterdam (770 32' S 370 48' E) in
de Indische Oceaan bevindt zich in het
middelpunt van het diagram. Bron:
Wikimedia Commens |
| |
| De overeenkomst tussen de golfpatronen is
niet toevallig. Stromende lucht gedraagt
zich als een vloeistof en of het obstakel nu
een varend schip is, een zwemmende eend of
een stilliggend vulkanisch eiland, maakt
niet uit. Îsle Amsterdam is niet groot: ruim
9 km lang en bijna 7,5 km. breed;
vooral door de aanwezigheid van de 881 m.
hoge vulkaan Mont de la Dives, blijkt het
eiland toch een effectieve golfgenerator. De
Mont de la Dives
ligt 50 km. ten zuiden van de Mid-Indische
rug en is de noordelijkste vulkaan op de
Antarctische plaat. |
| |
 |
|
Lord Kelvin |
|
|
 |
|
Scheepsgolven |
|
|
 |
|
Scheepsgolven |
|
Het patroon van Kelvin scheepsgolven is het indrukwekkendst wanneer het van boven af wordt bekeken; in het geval van eilanden dus vanuit
een satelliet. De golven zijn gemakkelijker te zien
dan het schip of het eiland, dat het patroon opwekt. Het golfpatroon in de atmosfeer is alleen
zichtbaar als de omstandigheden meewerken. Vooral de vochtigheid van de lucht is belangrijk.
Deze moet zodanig zijn dat de lucht in de stijgende delen van
de golf oververzadigd raakt, wat leidt tot wolkenvorming. In de dalende takken moet de luchtvochtigheid teruglopen tot onder de
100%, zodat het
er onbewolkt is of eventueel aanwezige bewolking snel weer verdwijnt. Alleen dan ontstaat een ribbelpatroon zoals te vinden op het satellietbeeld.
De door gereflecteerd
zonlicht witgetinte bewolking markeert de golftoppen; de donkere delen, waar de achtergrond van donker oceaanwater zichtbaar is, geven de posities van de golfdalen. |
| |
| Bron:
Kees Floor - Het weer op satellietbeelden |
|
|
|
|
