Cumulus (Cu) - Wolkenatlas

Cumulus (Cu) )

Cumulus humulis (Cu hum) Cloudman

Afkorting	Cu
Symbool
Geslacht	Cumulus (hoop)
Soorten	Fractus, Humulus, Mediocris, Congestus
Verscheidenheid	Radiatus
Hoogte	350–2000 m (1200–6500 ft)
Classificatie	Familie C - Lage bewolking
Uiterlijk	Laaggelegen, donzige hopen wolken met een katoenachtig uiterlijk.
Neerslagwolk	Soms Regen, Sneeuw of Sneeuwkorrels

Deze afzonderlijke wolken hebben vaak scherpe en duidelijke randen en ontwikkelen zich in verticale richting. De bovenkant van deze bewolking ziet er soms uit als een “bloemkool”;
dit uiterlijk wordt veroorzaakt snelheidsverschillen tussen de stijgbewegingen in de wolk. Doordat cumuluswolken boven land in de meeste gevallen overdag ontstaan worden ze beschenen
door de zon en zijn ze tegen een heldere achtergrond vaak verblindend wit. Daarentegen is de onderzijde donkerder doordat het zonlicht in de wolk verstrooid en geabsorbeerd wordt door de aanwezige waterdruppels. De hoogte waarop deze wolk voorkomt (en in de weerkunde gaat het dan over de wolkenbasis), is tussen het aardoppervlak en circa 2200 m. Soms heeft cumulus
een wat meer gerafeld uiterlijk, bijvoorbeeld doordat er wat meer wind aanwezig is op de hoogte waarop de bewolking ontstaan is. Kleinere cumuluswolken noemt men ook wel ‘mooiweerwolken’, omdat ze zich ontwikkkelen bij zonnig en helder weer. Als ze zich verder ontwikkelen of uitspreiden in horizontale richting, is het met de zon gedaan. Regen valt er echter pas als de cumulus verder doorgroeit tot een cumuloniombus.

Definitie

Afzonderlijke, over het algemeen dichte wolken met scherpe omtrekken, die zich in verticale richting ontwikkelen in de vorm van kopjes, koepels of torens waarvan het bovenste, opbollende gedeelte dikwijls op een bloemkool lijkt. De door de zon beschenen delen van deze wolken zijn meestal verblindend wit; hun onderzijde is betrekkelijk donker en vrijwel horizontaal. Soms ziet Cumulus er gerafeld uit

Ontstaanswijze

Cumulus ontwikkelt zich in plaatselijk stijgende luchtstromingen die ontstaan, wanneer het temperatuurverval in de onderste luchtlagen voldoende groot is. Een dergelijk verval komt meestal tot stand door contact van de lucht met een warmer aardoppervlak (koude massa). Voordat Cumulus zich op wijze vormt zijn dikwijls nevelige plekken te zien, waaruit zich de wolken ontwikkelen. Cumulus kan ook ontstaan uit Altocumulus, Stratocumulus of Stratus; het laatste doet zich vaak in de ochtend boven land voor. Gerafelde Cumulus van het slechtweer type (pannus) ontstaat soms onder Altostratus, Nimbostratus, Cumulonimbus of onder een goed ontwikkelde Cumulus, waaruit neerslag valt.

Cumulus Mediocris - Thierry Lombry

Cumulus mediocris radiatus (Cu med ra)

Samenstelling en uiterlijk

Cumulus bestaat in hoofdzaak uit waterdruppeltjes; in die delen van de wolk, waarin de temperatuur aanzienlijk beneden 0 °C is, kunnen ook ijskristallen voorkomen. Cumuluswolken kunnen op grond van hun verticale afmetingen in drie klassen worden ingedeeld. De wolken met de kleinste afmetingen zien er afgeplat uit (Cu humilis) of hebben sterk gerafelde randen (Cu fractus) en omtrekken, die voortdurend en dikwijls zeer snel veranderen.<br /> De wolken van de middelste groep hebben kleine uitstulpingen (Cu mediocris), terwijl de wolken met de grootste verticale afmetingen een sterk opbollende bovenkant bezitten, die vaak gelijkt op een bloemkool (Cu congestus). Al deze wolkenvormen kunnen op een zelfde tijdstip voorkomen. Bij snel groeiende
wolken is soms een pileus waar te nemen. Cumuluswolken, in het bijzonder die van de middelste groep, zijn soms gerangschikt in rijen, vrijwel evenwijdig aan de windrichting (variëteit
radiatus – wolkenstraten). Uit Cumuluswolken met aanzienlijke verticale ontwikkeling kan soms neerslag vallen; in de tropen valt uit deze wolken vaak overvloedige regen in de vorm van buien.

Voornaamste verschillen:

Tussen Cumulus en daarop gelijkende wolken uit andere wolkengeslachten. Kleine Cumuluswolken kunnen zo talrijk zijn en zo dicht naast elkaar voorkomen, dat zij gelijken op een Stratocumulus- of Altocumuluslaag, vooral wanneer zij dicht bij de horizon worden waargenomen. Deze wolken moeten als Cumulus worden beschouwd, zolang hun koepelvormige toppen zichtbaar blijven en hun bases niet zijn samengesmolten.

Als een zeer grote Cumuluswolk, waaruit neerslag valt, zich boven de waarnemer bevindt, kan deze wolk voor Altostratus of Nimbostratus worden aangezien. Het karakter van de neerslag
kan dan een hulpmiddel zijn om de Cumulus van laatstgenoemde wolken te onderscheiden; als de neerslag een buiïg karakter heeft, is de wolk een Cumulus.

Aangezien Cumulonimbus gewoonlijk uit Cumulus ontstaat, is het soms moeilijk Cumulus met aanzienlijke verticale afmeting te onderscheiden van Cumulonimbus. De wolk moet Cumulus
worden genoemd, zolang de uitgroeiende bovenste gedeelten overal scherp omlijnd en niet vezelachtig of gestreept zijn. ndien het niet mogelijk is op grond van andere criteria te beslissen
of de wolk een Cumulus of Cumulonimbus is, moet deze volgens afspraak Cumulus worden genoemd, wanneer hij niet vergezeld gaat van bliksem, donder of hagel. Gerafelde Cumulus is te onderscheiden van rafelige Stratus, doordat hij een grotere verticale afmeting bezit en gewoonlijk witter en minder doorschijnend is. Verder heeft gerafelde Cumulus soms ronde of
koepelvormige toppen, die altijd ontbreken bij rafelige Stratus.

Voorspellende waarde

Cumulus duidt op stabiel, helder, zonnig en droog weer. Na een koufrontpassage wil cumulus nog wel eens snel toenemen. Wanneer cumulus snel een opbollende bovenkant krijgt, kan het uitgroeien tot een buienwolk.

Categorieën in Cumulus wolken

Cumuluswolken hebben vier hoofdcategorieën of soorten:

Cumulus humilis

deze zijn breder dan hoog, vaak talrijk in de lucht en duiden op mooie weersomstandigheden

Cumulus mediocris

deze zijn even breed als lang en worden meestal gezien tussen een verscheidenheid aan andere cumulusvariaties

Cumulus congestus

deze zijn groter dan breed en zien eruit als lange schoorstenen die lichte buien kunnen produceren

Cumulus fractus

dit zijn de gebroken overblijfselen van cumuluswolken die uiteenvallen of 'verdrijven

Bronnen: Wikipedia-en, Der Karlsruher Wolkenatlas, MetOffice

Foto galerij Cumulus