Cumulus (Cu) - Wolkenatlas

Cumulus (Cu) )

Cumulus humulis (Cu hum) Cloudman

Afkorting	Cu
Symbool
Geslacht	Cumulus (hoop)
Soorten	Fractus, Humulus, Mediocris, Congestus
Verscheidenheid	Radiatus
Hoogte	350–2000 m (1200–6500 ft)
Classificatie	Familie C - Lage bewolking
Uiterlijk	Laaggelegen, donzige hopen wolken met een katoenachtig uiterlijk.
Neerslagwolk	Soms Regen, Sneeuw of Sneeuwkorrels

Deze afzonderlijke wolken hebben vaak scherpe en duidelijke randen en ontwikkelen zich in verticale richting. De bovenkant van deze bewolking ziet er soms uit als een “bloemkool”; dit uiterlijk wordt veroorzaakt snelheidsverschillen tussen de stijgbewegingen in de wolk. Doordat cumuluswolken boven land in de meeste gevallen overdag ontstaan worden ze beschenen door de zon en zijn ze tegen een heldere achtergrond vaak verblindend wit. Daarentegen is de onderzijde donkerder doordat het zonlicht in de wolk verstrooid en geabsorbeerd wordt door de aanwezige waterdruppels.
De hoogte waarop deze wolk voorkomt (en in de weerkunde gaat het dan over de wolkenbasis), is tussen het aardoppervlak en circa 2200 m.
Soms heeft cumulus een wat meer gerafeld uiterlijk, bijvoorbeeld doordat er wat meer wind aanwezig is op de hoogte waarop de bewolking
ontstaan is. Kleinere cumuluswolken noemt men ook wel ‘mooiweerwolken’, omdat ze zich ontwikkkelen bij zonnig en helder weer. Als ze zich
verder ontwikkelen of uitspreiden in horizontale richting, is het met de zon gedaan. Regen valt er echter pas als de cumulus verder doorgroeit tot
een cumuloniombus.

Definitie

Afzonderlijke, over het algemeen dichte wolken met scherpe omtrekken, die zich in verticale richting ontwikkelen in de vorm van kopjes, koepels of torens waarvan het bovenste, opbollende gedeelte dikwijls op een bloemkool lijkt. De door de zon beschenen delen van deze wolken zijn meestal verblindend wit; hun onderzijde is betrekkelijk donker en vrijwel horizontaal. Soms ziet Cumulus er gerafeld uit

Ontstaanswijze

Cumulus ontwikkelt zich in plaatselijk stijgende luchtstromingen die ontstaan, wanneer het temperatuurverval in de onderste luchtlagen voldoende groot is. Een dergelijk verval komt meestal tot stand door contact van de lucht met een warmer aardoppervlak (koude massa). Voordat Cumulus zich op wijze vormt zijn dikwijls nevelige plekken te zien, waaruit zich de wolken ontwikkelen. Cumulus kan ook ontstaan uit Altocumulus, Stratocumulus of Stratus; het laatste doet zich vaak in de ochtend boven land voor. Gerafelde Cumulus van het slechtweer type (pannus) ontstaat soms onder Altostratus, Nimbostratus, Cumulonimbus of onder een goed ontwikkelde Cumulus, waaruit neerslag valt.

Cumulus Mediocris - Thierry Lombry

Cumulus mediocris radiatus (Cu med ra)VCS100

Samenstelling en uiterlijk

Cumulus bestaat in hoofdzaak uit waterdruppeltjes; in die delen van de wolk, waarin de temperatuur aanzienlijk beneden 0 °C is, kunnen ook ijskristallen voorkomen. Cumuluswolken kunnen op grond van hun verticale afmetingen in drie klassen worden ingedeeld. De wolken met de kleinste afmetingen zien er afgeplat uit (Cu humilis) of hebben sterk gerafelde randen (Cu fractus) en omtrekken, die voortdurend en dikwijls zeer snel veranderen.<br /> De wolken van de middelste groep hebben kleine uitstulpingen (Cu mediocris), terwijl de wolken met de grootste verticale afmetingen een sterk opbollende bovenkant bezitten, die vaak gelijkt op een bloemkool (Cu congestus). Al deze wolkenvormen kunnen op een
zelfde tijdstip voorkomen. Bij snel groeiende wolken is soms een pileus waar te nemen. Cumuluswolken, in het bijzonder die van de middelste groep, zijn soms gerangschikt in rijen, vrijwel evenwijdig aan de windrichting (variëteit radiatus – wolkenstraten). Uit Cumuluswolken met aanzienlijke verticale ontwikkeling kan soms neerslag vallen; in de tropen valt uit deze wolken vaak overvloedige regen in de vorm van buien.

Voornaamste verschillen

Tussen Cumulus en daarop gelijkende wolken uit andere wolkengeslachten. Kleine Cumuluswolken kunnen zo talrijk zijn en zo dicht naast elkaar voorkomen, dat zij gelijken op een Stratocumulus- of Altocumuluslaag, vooral wanneer zij dicht bij de horizon worden waargenomen. Deze wolken moeten als Cumulus worden beschouwd, zolang hun koepelvormige toppen zichtbaar blijven en hun bases niet zijn samengesmolten

Als een zeer grote Cumuluswolk, waaruit neerslag valt, zich boven de waarnemer bevindt, kan deze wolk voor Altostratus of Nimbostratus worden aangezien. Het karakter van de neerslag kan dan een hulpmiddel zijn om de Cumulus van laatstgenoemde wolken te onderscheiden; als de neerslag een buiïg karakter heeft, is de wolk een Cumulus.

Aangezien Cumulonimbus gewoonlijk uit Cumulus ontstaat, is het soms moeilijk Cumulus met aanzienlijke verticale afmeting te onderscheiden van Cumulonimbus. De wolk moet Cumulus worden genoemd, zolang de uitgroeiende bovenste gedeelten overal scherp omlijnd en niet vezelachtig of gestreept zijn. ndien het niet mogelijk is op grond van andere criteria te beslissen of de wolk een Cumulus of Cumulonimbus is, moet deze volgens afspraak Cumulus worden genoemd, wanneer hij niet vergezeld gaat van bliksem, donder of hagel. Gerafelde Cumulus is te onderscheiden van rafelige Stratus, doordat hij een grotere verticale afmeting bezit en gewoonlijk witter en minder doorschijnend is. Verder heeft gerafelde Cumulus soms ronde of koepelvormige toppen, die altijd ontbreken bij rafelige Stratus.

Voorspellende waarde

CCumulus humilis-wolken duiden stabiel, helder, zonnig en droog weer. Cumulus mediocris-wolken lijken op elkaar, behalve dat ze een zekere verticale ontwikkeling hebben, wat betekent dat ze kunnen uitgroeien tot cumulus congestus- of zelfs cumulonimbuswolken, die zware regenval, bliksem, zware wind, hagel en zelfs tornado's kunnen veroorzaken Cumulus congestuswolken lijken op torens, maar groeien vaak uit tot cumulonimbuswolken. Ze kunnen neerslag produceren. Zweefvliegers letten vaak goed op cumuluswolken, omdat ze een indicator kunnen zijn van opstijgende luchtstromen of thermiek eronder, die het vliegtuig hoog de lucht in kunnen zuigen – een fenomeen dat bekendstaat als ‘cloud sucking’.

Categorieën in Cumulus wolken


	Cumulus congestus
	Cumulus congestus, ofwel torenhoge cumuluswolken, is een soort cumulus die zich in de lage tot gemiddelde hoogte kan bevinden. Ze bereiken een aanzienlijke verticale ontwikkeling in gebieden met diepe, vochtige convectie. Ze vormen een tussenstadium tussen cumulus mediocris en cumulonimbus, en produceren soms regenbuien, sneeuw of ijskorrels. Neerslag die verdampt voordat het de oppervlakte bereikt, is virga.

	Lees meer over Cumulus congentus


	Cumulus fractus
	Cumulus fractus zijn kleine, rafelige wolkenfragmenten die meestal worden aangetroffen onder een omringende wolkenbasis. Ze vormen of zijn afgebroken van een grotere wolk en worden verschoven door de harde wind, waardoor ze een gekarteld, versnipperd uiterlijk krijgen. onregelmatige patronen en lijkt veel op gescheurde stukjes suikerspin. Ze veranderen voortdurend, en verdwijnen snel. Ze hebben geen duidelijk gedefinieerde basis. Soms zijn ze blijvend en vormen ze zich zeer dicht bij het oppervlak.

	Lees meer over Cumulus fractus


	Cumulus humulis
	Cumulus humilis komt van het geslacht Cumulus, met als betekenis gestapeld en de term humilis komt van bescheiden. Het is een stapelwolk (cumulus) met geringe verticale opbouw en is vaak te zien bij mooi weer onder invloed van een hogedrukgebied. Ze ontstaan doordat de door de zon de lucht boven de grond opwarmt, waardoor deze opstijgt. In de volksmond worden de wolken "mooiweerwolken" genoemd Als je deze wolken ziet, dan is de kans namelijk zeer klein dat het weer op korte termijn slecht zal worden.

	Lees meer over Cumulus humulis


	Cumulus mediocris
	Cumulus mediocris komt van het geslacht cumulus, met als betekenis gestapeld en de term mediocris komt van middelmatig. Deze wolken veroorzaken geen neerslag, maar kunnen doorgroeien tot wolken als cumulus congestus en cumulonimbus die wel neerslag geven.

	Lees meer over Cumulus mediocris

Variëteiten

Cumulus radiatus

Cumulus gerangschikt in lijnen vrijwel parallel aan de windrichting (wolkenstraten) en meestal van de soort mediocris. Door het perspectief lijken
deze lijnen naar een punt of naar tegenovergestelde punten op de horizon toe te convergeren.

Bronnen: Wikipedia-en, Wikipedia-fr, Der Karlsruher Wolkenatlas, WMO cloudatlas

Cumulus congestus, Cirrus spissatus, Stratocumulus stratiformis cumulogenitus (Cu con, Ci spi, Sc str cugen)
Locatie: Vlucht Caracas - Bogota (Locatie: Colombia) © Copyright: Bernhard Mühr

Cumulus congestus

Cumulus congestus, Cumulonimbus capillatus (Cu con. Cb cap)
Locatie: Sasbach (Baden-Württemberg, Duitsland) © Copyright: Bernhard Mühr

Cumulus congestus

Cumulus congestus (Cu con)
Locatie: Taos (New Mexico, VS) © Copyright: Bernhard Mühr

Cumulus congestus

Cumulus fractus

Cumulus mamma

Cumulus mediocris

Cumulus mediocris radiatus

Cumulus virga