|
|
|
| Een glaciaal proces is een geomorfologisch proces waarbij een landschap wordt gevormd door de werking van gletsjers of een ijskap. Naast erosie door de werking van het ijs kennen we twee soorten glaciale sedimentatieprocessen: directe afzetting en glaciofluviale afzetting. |
| |
 |
| Een zich terugtrekkende gletsjer |
|
|
 |
| Een glaciaal landschap |
|
|
| Glaciale Landschapsvormen |
|
| Morene: |
Een morene is een ophoping van ongeconsolideerd puin (regoliet en gesteente), soms aangeduid als glaciale afzetting, die voorkomt in zowel huidige als vroeger door gletsjer bedekte gebieden, en die eerder is meegenomen door een gletsjer of ijskap. Morenes kunnen enorm in formaat variëren.
Zo zijn sommige morenecomplexen in Noord-Amerika tientallen meters hoog en kilometers lang, maar kleinere types zoals De Geer-morenes zijn slechts een paar meter hoog en meestal enkele tientallen meters lang. Ook kan in het Nederlands het sediment dat door een gletsjer wordt afgezet morene worden genoemd. |
| Lees meer over morenen |
| |
| Stuwwallen: |
| Een stuwwal is een rug in het landschap, die bestaat uit door een ijstong van het landijs opgestuwd materiaal. Stuwwallen bestaan vooral uit sedimenten die al afgezet waren vóór de ijsbedekking. In Nederland bestaan stuwwallen voornamelijk uit opgestuwde zandige en grindhoudende rivierafzettingen. Deze zijn afgezet door de Rijn, Maas en oostelijke rivieren gedurende het Midden Pleistoceen. |
| Lees meer over stuwwallen |
| |
Een drumlin is een langgerekte heuvel die gevormd werd door een gletsjer. De lange as van de drumlin is parallel met de richting van de stroming van het ijs, de stompe kant wijst in de richting van waar het ijs kwam. Drumlins kunnen tot meer dan 50 meter hoog zijn en tot een kilometer lang.
Vaak komen ze voor in groepen van gelijkvormige, even grote en in dezelfde richting georiënteerde heuvels. Deze zogenaamde drumlinvelden kunnen wel duizenden drumlins rijk zijn. Drumlins zijn vaak opgebouwd uit lagen till die door de gletsjer over elkaar heen werden afgezet over een harde kern, die gevormd kan zijn door een uitstekend stuk gesteente of een morene. |
| Lees meer over drumlins |
| |
| Trogdal of U-dal: |
| Een trogdal of U-dal is een daltype. Het heeft een U-vorm en een platte bodem met aan beide zijden steile wanden. Een U-dal ontstaat doordat er een rivier of een gletsjer de bodem erodeert. Normaal is er sprake van een verticale en een horizontale erosie, hierdoor ontstaat een V-dal. Bij een trogdal is het gesteente op de bodem te hard waardoor de verticale erosie nauwelijks nog plaatsvindt. |
| Lees meer over trogdallen |
| |
| Keteldal: |
Een keteldal of cirque is een half cirkelvormige vallei gevormd door de erosie die door een gletsjer wordt veroorzaakt. Een keteldal kan tot een vierkante kilometer groot worden en bevindt zich op een berghelling, met aan drie zijden kliffen. Er kan zich een meer bevinden in de ketel, die aan
de vierde zijde wordt afgegrensd door harde rots of door een morene, een soort dam van door de gletsjer voortgeduwd puin. |
| Lees meer over keteldallen |
| |
| Glaciaal bekkens: |
| Een glaciaal bekken of tongbekken is in de geomorfologie een depressie in het landschap, die ontstaan is door het gewicht en de erosieve werking van een gletsjer. De gletsjer stuwt het materiaal onder zich vandaan en voor zich uit in zogenaamde stuwwallen, verhogingen in het landschap die langs de randen van glaciale bekkens voorkomen.Glaciale bekkens komen voor in gebieden waar gletsjers over ongeconsolideerde gesteenten stromen |
| Lees meer over glaciale bekkens |
| |
| Doodijsgat: |
| Een doodijsgat ontstaat wanneer het ijs smelt en de actieve gletsjer zich terugtrekt. Brokken ijs die voor de gletsjer blijven liggen (doodijs) vormen een depressie, ook als het ijs gesmolten is |
| Lees meer over doodijs gaten |
|
| Glaciofluviale landvormen ontstaan door het smeltwater van gletsjers of een ijskap |
|
| Esker: |
| Een esker of smeltwaterrug is een heuvel in het landschap of onder de grond die is veroorzaakt door smeltwater onder een ijskap, zoals een gletsjer. Deze heuvel bestaat uit glaciofluviaal sediment (zand vermengd met grind en keien die klein genoeg waren om door het water te worden meegenomen) dat is achtergelaten in de bedding van de smeltwaterstroom. Eskers kunnen honderden kilometers lang zijn en tientallen meters hoog, volgen de richting van de ijslaag en hebben (dus) een slingerend verloop. |
| Lees meer over eskers |
| |
| Kame terassen: |
| Een kame is een geomorfologisch verschijnsel in het landschap. Het is een onregelmatig gevormde heuvel, bestaande uit zand, grind en till dat zich ophoopt in een depressie aan het oppervlak van een terugtrekkende gletsjer. Kames worden vaak geassocieerd met ketels. |
| Lees meer over kame terassen |
| |
| Sandr: |
| Een uitstroomvlakte, ook wel sandur genoemd, is een vlakte die is gevormd door glaciofluviale afzettingen als gevolg van smeltwateruitstromingen aan het einde van een gletsjer. Terwijl het stroomt, maalt de gletsjer het onderliggende rotsoppervlak en voert het puin mee. |
| Lees meer over Sandr |
| |
| Vlechtende rivier: |
| Gevlochten stromen komen vaak voor in rivieren met een hoge sedimentbelasting of grove korrelgroottes, en in rivieren met steilere hellingen dan typische rivieren met rechte of kronkelende kanaalpatronen. Ze worden ook geassocieerd met rivieren met snelle en frequente variaties in de hoeveelheid water die ze vervoeren, dat wil zeggen met "flitsende" rivieren, en met rivieren met zwakke oevers. |
| Lees meer over vlechtende rivieren |
| |
| Tunneldal: |
Een tunneldal is een grootschalig smeltwaterdal, dat in bedrock of sediment ingesneden is. Tunneldalen kunnen alleen of in anastomoserende of dendritische systemen voorkomen. Ze worden aangetroffen in gebieden die gedurende het Pleistoceen met ijs bedekt zijn geweest. Tunneldalen zijn vaak geheel of gedeeltelijk opgevuld met sediment, dit kan glaciaal, glaciofluviaal, glaciolacustrien, glaciomarien of enig ander sediment betreffen.
In het geval dat het dal geheel is opgevuld, is het mogelijk dat er aan de oppervlakte geen duidelijke landschapskenmerken zichtbaar zijn. |
|
|
|
|
|
|
